Otonom Araba(lar) Kaza Yaparsa Sorumlu Kim Olur?

[Cem Boneval]

Şimdi, Ahmet Dursun yazdı:

Merkezi sistem fikri oldukça cezbedici

Ama onun da şöyle bir sakıncası var, "büyük ağabey" sürekli seni izleyerek ne zaman nerede olduğunun kayıtlarını tutacak. 

1 saat önce, Doğan Kurban yazdı:

Uçaklardaki otomatik pilot tehlike anlarında kendisi karar vererek hareket yapmıyor bildiğim kadarıyla.

Otomatik olarak alana indirme yordamları da tanımlı, ama pilotlar kullanmıyorlar. Bir pilot arkadaşımın ifadesine dayanarak yazıyorum. 

[Doğan Kurban]

Aynen abi. Zaten otomatik olarak indirebilmesi içinde ineceği havalimanında sistemlerin olması gerekiyor.

[Ahmet Dursun]

2 saat önce, Cem Boneval yazdı:

Ama onun da şöyle bir sakıncası var, "büyük ağabey" sürekli seni izleyerek ne zaman nerede olduğunun kayıtlarını tutacak. 

Otomatik olarak alana indirme yordamları da tanımlı, ama pilotlar kullanmıyorlar. Bir pilot arkadaşımın ifadesine dayanarak yazıyorum. 

 

Kesinlikle katılıyorum; "büyük birader" (biraz komplo teorisi biraz gerçek olmakla beraber); elimizde akıllı cihazlarla; email-konum bilgisi-tarayıcı geçmişi ve hatta parmak izi okuyucuları ile zaten -çoktan beridir- izleme yapıyor. Otonom araçlar sadece biraz daha bilgi, biraz daha analiz yapılacak girdi olur.

Uzun uzadıya siyasal analize girmesem daha iyi; yükselen trend güvenlik için bireysellikten/özel hayattan feragat; bu durumu milliyetçi/xenophobic partilerin yükselişi de destekliyor hem Avrupa hem Amerika'da; özellikle gündelik hayatın bildiğimiz medeniyet ile yaşandığı ülkelerde; Dünya nüfusu celladına aşık ediliyor...

 

https://en.wikipedia.org/wiki/PRISM_(surveillance_program)

http://www.theverge.com/2013/7/17/4517480/nsa-spying-prism-surveillance-cheat-sheet

http://www.bbc.com/news/world-us-canada-23123964

Kasım 14, 2016 Ahmet Dursun tarafından düzenlendi

[Tamer S.]

Konu nerden nerelere geldi.

 

Merkezi sistem izleme olursa hacker ların bir numaralı hedefi bu ana bilgisayar olur, garanti. Öyle veya böyle sisteme sızıp, otonom arabaları yan yana dizdirerek TEM de "ÖNCE VATAN"  yazarlar..

 

Bence otonom arabaların birbirleri ile ve yoldaki işaretler ile haberleşmeleri yeterli olur. Uçaklardaki transponder benzeri bir sistem otonom olan ve olmayan tüm araçlarda zorunlu kılınır. Aynı uçakların birbirinin poziyonunu ve yerdeki radarın uçakların pozisyonunu takip edebildiği gibi araçlar ve ilgili şehrin trafik merkezi (kule gibi yani) trafiği dijital olarak takip eder.

 

Tabi hava trafiğine göre çok daha yoğun bir sistemden bahsediyoruz. Zor olacaktır ama bilgisayarların bu küçülme ve hızlanma grafiği gerçekten müthiş...olmaz diye bişi yok bence, bugün değilse bile 5-10 yıl sonra gelir.

 

Volvo, 2020 de ölümlü kazaları sıfırlamayı hedeflerken bunlara bel bağlamış olabilir. Tüm arabaların otonom olması = sıfır kural hatası... tabi transponderi ve otonom sürüşü kapatıp TEM de drift yapacak apaçileri veya 20 tonluk otonom TIR a 40 ton atacak cesur kaptanları hesaba katmıyorum...

[Ozan Kar]

Otomatik sistemler insan yerine geçebilirmi sorusu çok karmaşık. Bugün çoğu otomasyon insan hatasını telafi etmek için kullanılıyor. Hiç insan olmasa her şey tam olur gibi geliyor ama tersi örneklerde var. 

 

Unutmadığım bir uçak kazası var. Uçaklarda TCAS adında bir sistem havada çarpışmayı engelliyor. 2 uçak arasında ki iletişimle rotalarının kesişeceği sonucuna varırsa birine alçal birine yüksel diye uyarı vererek kazayı engelliyor. Yanlış hatırlamıyorsam Almanya üzerinde böyle bir durum meydana geliyor, Bir rus yolcu uçağı ile fedex kargo uçağının rotası kesişiyor TCAS fedexe yüksel, Ruslara alçal diyor. Fedex yükseliyor, Alman kule görevlisi durumu son anda farkedip. Ruslara yüksel diyor, Ruslarda prensip olarak kule görevlilerini dinledikleri için yükselip çarpışıyorlar. İşin içinde insan olmasa, Rus pilot insan yerine makineyi dinlese, veya herşeye rağmen uçak pilotu dinlemese o kaza olmayacaktı. 

 

Diğer örnek ise yanlış hatırlamıyorsam Airbus a330(en çok kullanılan yolcu jetlerinden biri) lansmanında yaşanan kaza. Detaylarını hatırlamıyorum ancak akrobatik sayılabilecek bir hareket planlanıyor, ancak uçak bu hareketi yapamayacağını düşünerek engelliyor ve kazaya sebep oluyor. Ve bu sistem olmasa pilot ve uçak o hareketi yapabilecek durumdaymış. Uçak suçlu mu? Neyi ne kadar yapabileceğini bilmeden mi müdahale ediyor? Yoksa uçağı kapasitesinin altında programlayanlar mı suçlu? Yada bu uçak bu sistemle bu hareketi yapamaz demeyenler mi?

 

bence insan her zaman işin içinde olmalı ancak karar mekanizmasında öncelik makinede olmalı. 

[H. Cenk]

5 dakika önce, Ozan Kar yazdı:

Otomatik sistemler insan yerine geçebilirmi sorusu çok karmaşık. Bugün çoğu otomasyon insan hatasını telafi etmek için kullanılıyor. Hiç insan olmasa her şey tam olur gibi geliyor ama tersi örneklerde var. 

 

Unutmadığım bir uçak kazası var. Uçaklarda TCAS adında bir sistem havada çarpışmayı engelliyor. 2 uçak arasında ki iletişimle rotalarının kesişeceği sonucuna varırsa birine alçal birine yüksel diye uyarı vererek kazayı engelliyor. Yanlış hatırlamıyorsam Almanya üzerinde böyle bir durum meydana geliyor, Bir rus yolcu uçağı ile fedex kargo uçağının rotası kesişiyor TCAS fedexe yüksel, Ruslara alçal diyor. Fedex yükseliyor, Alman kule görevlisi durumu son anda farkedip. Ruslara yüksel diyor, Ruslarda prensip olarak kule görevlilerini dinledikleri için yükselip çarpışıyorlar. İşin içinde insan olmasa, Rus pilot insan yerine makineyi dinlese, veya herşeye rağmen uçak pilotu dinlemese o kaza olmayacaktı. 

 

Diğer örnek ise yanlış hatırlamıyorsam Airbus a330(en çok kullanılan yolcu jetlerinden biri) lansmanında yaşanan kaza. Detaylarını hatırlamıyorum ancak akrobatik sayılabilecek bir hareket planlanıyor, ancak uçak bu hareketi yapamayacağını düşünerek engelliyor ve kazaya sebep oluyor. Ve bu sistem olmasa pilot ve uçak o hareketi yapabilecek durumdaymış. Uçak suçlu mu? Neyi ne kadar yapabileceğini bilmeden mi müdahale ediyor? Yoksa uçağı kapasitesinin altında programlayanlar mı suçlu? Yada bu uçak bu sistemle bu hareketi yapamaz demeyenler mi?

 

bence insan her zaman işin içinde olmalı ancak karar mekanizmasında öncelik makinede olmalı. 

1. kazada asıl sorun ATC firmasında. ATC işini bir isviçre firması yapıyor, kural olarak kulede her zaman daima en az 2 ATC olmalı ama bunlar shiftte 2 kişi bırakıyor ve sık sık tuvalet sigara kahve gibi bahanelerle tek kişiye düşüyor. Şirket biliyor ama maliyet kısmak için bişey demiyor. İşte kaza anında rus uçağından sorumlu ATC sigara molasına mı ne çıkmış. Diğer ATC tüm uçaklardan sorumlu hale geliyor ama gecikmiş yakıt bitmek üzere bir uçağa yol açmak istiyor tüm konsantrasyonu bunda sistemin çarpışma uyarısı ile son dakikada hemen diğer ekrana dönüp rus uçağına yüksel diyor. Diğer ATC molaya çıkmasa bu kaza olmazdı. Trajik yanı Rus uçağında anne ve 2 çocuk ölen  bir ailenin babası 1-2 yıl sonra o zavallı ATC yi öldürüyor. Bu kaza sonrası TCAS sisteminin öncelikli olduğu ve ATClerin de en az 2kişi olması  kesin olarak kararlaştırıldı. 

 

2. kazada ise pilot uçağı ve havaalanını tanımıyor. Pistin arkasında orman olduğunu bilmiyor. Pist üzerine çok alçalıp burun havada şov yapıp devam etmek istiyor. İnmesi gerekenden daha aşağı iniyor. Ormanı gördüğünde yükselmek için gazı köklüyor. Ancak uçağın yazılımı gaz köklendiğinde burnu indirip hızlanmak üzere yapılmış ve burnu indiriyor dolayısıyla düz bir şekilde ağaçlara dalıyor. Burada hata büyük oranda bu gereksiz şovun yapılmasında, pilotun bilmediği bölgede fazla alçalmasında falan.. 

 

Havacılık tarihi kanla yazılmıştır maalesef  

[Volkan Ö.]

Birde at (horse) örneği verelim. Bildiğin otonom sistem hemde en gelişmişi. Eve gidiyoruz diyorsun götürüyor vs...
At gidip bir kaza yaparsa sorumlusu at mi?
Sürücü orda oturduğu sürece sorumluluk sürücüde kalacaktır.
Benim düşüncem.

[Tamer S.]

Şimdi, Volkan Ö. yazdı:

At gidip bir kaza yaparsa sorumlusu at mi?

 

Tabiki attır. .

 

"At kazası" nı tarif edebilir misiniz? kafamda oluşturamadım

 

Allah iyiliğinizi versin...Akşam akşam işyerinde gözümden yaş geldi.. 

 

Kasım 14, 2016 Tamer S. tarafından düzenlendi

[Mertcan Çelik]

Ben bu kadar komplike gitmeyip ABS beyninde hata verip tekerlerin kitlenmesi sonuıcu bir kaza oluştuğunda kimin sorumlu olduğu ne kadar araştırılıyor diye sormak istiyorum.

 

Otomasyonun big brother olarak olması elinde sonunda olacak da herkes cebinde telefon taşırken arabadakini niye dert ediyorlar çözebilmiş değilim. Her gün yandex google maps açıp nerede trafik var yok görüyoruz, bunu sağlayan kişiler o ayarı açık bırakmasa saatlerimiz heba olacak belki de.

 

Sevgililerin birbirini find my iphone ile stalk ettiği, çoğunluğun gittiği her yeri paylaşmaya çalıştığı bir zamanda benim tek derdim, ortalama hız verilerinin toplanıp, sürüş sicili tarzında bir şey çıkartılması olur, tavan kaplamasının altını kurşun ile kaplayanlar mı isterseniz, eski arabaların alt yapısını tamamen kullananlar mı isterseniz, nokia 3310'un yaygınlaşmasını mı isterseniz bilemem 

--2 dakika sonra eklendi--

Sorunun cevabını verecek olursak, her zaman sürücü suçludur, kullanım kılavuzunda her sayfada kocaman uyarılar varken otonomda sorumluluk kabul etmeleri pek mümkün değil bence ki beklenmemeli de. Benim tahminim belirli aralıklarla sürücünün aktifliğinin kontrolü daha katı olacak. 

[Volkan Ö.]

Ben bu kadar komplike gitmeyip ABS beyninde hata verip tekerlerin kitlenmesi sonuıcu bir kaza oluştuğunda kimin sorumlu olduğu ne kadar araştırılıyor diye sormak istiyorum.

 

Otomasyonun big brother olarak olması elinde sonunda olacak da herkes cebinde telefon taşırken arabadakini niye dert ediyorlar çözebilmiş değilim. Her gün yandex google maps açıp nerede trafik var yok görüyoruz, bunu sağlayan kişiler o ayarı açık bırakmasa saatlerimiz heba olacak belki de.

 

Sevgililerin birbirini find my iphone ile stalk ettiği, çoğunluğun gittiği her yeri paylaşmaya çalıştığı bir zamanda benim tek derdim, ortalama hız verilerinin toplanıp, sürüş sicili tarzında bir şey çıkartılması olur, tavan kaplamasının altını kurşun ile kaplayanlar mı isterseniz, eski arabaların alt yapısını tamamen kullananlar mı isterseniz, nokia 3310'un yaygınlaşmasını mı isterseniz bilemem 

--2 dakika sonra eklendi-- Sorunun cevabını verecek olursak, her zaman sürücü suçludur, kullanım kılavuzunda her sayfada kocaman uyarılar varken otonomda sorumluluk kabul etmeleri pek mümkün değil bence ki beklenmemeli de. Benim tahminim belirli aralıklarla sürücünün aktifliğinin kontrolü daha katı olacak. 

At komplike örnek öyle mi?

Sanki Ganyan bastık [emoji23]

Otobotlar mi Diseptikonlar mi?

Asil komplike budur.

[Mertcan Çelik]

8 saat önce, Volkan Ö. yazdı:

At komplike örnek öyle mi?

Sanki Ganyan bastık

Otobotlar mi Diseptikonlar mi?

Asil komplike budur.

Atı görmemişimdir de at seviyesinde bir AI, yapay zeka, şu an hala yok 

[Tamer S.]

Hah işte başladı...
http://shiftdelete.net/tesla-hacklendi-77255

[Yakup Ç. A.]

27 dakika önce, Tamer S. yazdı:

Hah işte başladı...
http://shiftdelete.net/tesla-hacklendi-77255

 

Adam Tesla'yı değil, Android'i hackliyor  

[Semih O.]

Daha önce de yanılmıyorsam  bir kaç premium aracın sistemine sızılarak uzaktan kontrol edilebileceğine dair uygulamalar yapılmışt. Videolarını bulursam eklerim.

 

Şimdilik bence esas sorun otonom sürüş ile insanın aynı anda dahil olduğu sistemlerde. Yazılımlar belirli algoritma ve sınırlar için de hareket ediyor hala (yapay zeka ve öğrenmede emekleme aşamasında), insan ise kestirilemez biçimde karar ve tutum değişiklikleri göstermeye çok müsait. Sorunun ucu ve senaryolar çok uzatılabilir. Ama mevcut durumda benim aklıma şöyle örnekler geliyor. Siz örneğin Teslanızla otonom otonom gidiyorsunuz ama dallamanın biri U dönüşü yapılmaz bir kavşaktan dönüp, önünüze fırlayor. Kaza kaçınılmaz... Ya da sağda yoğun araç parkının olduğu bir yolda ilerlerken, kamera ya da sensörlerin algılayamayacağı biçimde bir çocuk önünüze fırlıyor.

 

Bence uzun vadede, yol, işaretleme, sinyalizasyon gibi uygulamların çok daha tutarlı ve stabil olduğu koşullarda, otonom araçlarla kazalar ciddi oranda azalacaktır. Yani aslında otonomda kaza parametreleri bunlar yol durumu, işaretleme, sinyalizasyon. Bunun dışındaki parametreler, yazılımsal ve donanımsal. Yani aracın fiziksel bir eksiği ya da arızası var mı, sensör ve kameralar çalışması gerektiği gibi çalışıyor mu, yazılım yapması gereken işi düzgün biçimde yapıyor mu vs.

 

Merkezi sistemin günümüz serbest piyasasında çok uygulanabilir olacağını sanmıyorum ancak otonom sistemlerin tekelleşme yönünde gelişeceğini düşünüyorum. Belki ülke bazlı ihaleler vs. olabilir ilerde niye olmasın? ?

 

Sonuç olarak yasal mevzuat oluşmaması için bir neden yok ve bunun bilirkişiliğini yapacak imkan da mevcut. E trafik kuralları da zaten belli olduğuna göre, sürücü bir insan mı yoksa makina mı çok da farkeden bir şey yok bence. Bol bol tazminat davaları, sigorta sistem değişiklikleri süreçleri göreceğiz gibi.

 

[Tamer S.]

21 saat önce, Yakup Çağatay yazdı:

 

Adam Tesla'yı değil, Android'i hackliyor  

 

veee sonuç olarak ..........

--8 dakika sonra eklendi--

19 saat önce, Semih O. yazdı:

Daha önce de yanılmıyorsam  bir kaç premium aracın sistemine sızılarak uzaktan kontrol edilebileceğine dair uygulamalar yapılmışt. Videolarını bulursam eklerim.

 

Şimdilik bence esas sorun otonom sürüş ile insanın aynı anda dahil olduğu sistemlerde. Yazılımlar belirli algoritma ve sınırlar için de hareket ediyor hala (yapay zeka ve öğrenmede emekleme aşamasında), insan ise kestirilemez biçimde karar ve tutum değişiklikleri göstermeye çok müsait. Sorunun ucu ve senaryolar çok uzatılabilir. Ama mevcut durumda benim aklıma şöyle örnekler geliyor. Siz örneğin Teslanızla otonom otonom gidiyorsunuz ama dallamanın biri U dönüşü yapılmaz bir kavşaktan dönüp, önünüze fırlayor. Kaza kaçınılmaz... Ya da sağda yoğun araç parkının olduğu bir yolda ilerlerken, kamera ya da sensörlerin algılayamayacağı biçimde bir çocuk önünüze fırlıyor.

 

Bence uzun vadede, yol, işaretleme, sinyalizasyon gibi uygulamların çok daha tutarlı ve stabil olduğu koşullarda, otonom araçlarla kazalar ciddi oranda azalacaktır. Yani aslında otonomda kaza parametreleri bunlar yol durumu, işaretleme, sinyalizasyon. Bunun dışındaki parametreler, yazılımsal ve donanımsal. Yani aracın fiziksel bir eksiği ya da arızası var mı, sensör ve kameralar çalışması gerektiği gibi çalışıyor mu, yazılım yapması gereken işi düzgün biçimde yapıyor mu vs.

 

Merkezi sistemin günümüz serbest piyasasında çok uygulanabilir olacağını sanmıyorum ancak otonom sistemlerin tekelleşme yönünde gelişeceğini düşünüyorum. Belki ülke bazlı ihaleler vs. olabilir ilerde niye olmasın? ?

 

Sonuç olarak yasal mevzuat oluşmaması için bir neden yok ve bunun bilirkişiliğini yapacak imkan da mevcut. E trafik kuralları da zaten belli olduğuna göre, sürücü bir insan mı yoksa makina mı çok da farkeden bir şey yok bence. Bol bol tazminat davaları, sigorta sistem değişiklikleri süreçleri göreceğiz gibi.

 

 

Sensör ve kamera teknolojisine bel bağlamış bir teknolojiden bahsediyorsak orada biraz durmak lazım.. şu anki sensör teknolojisi henüz otonom sürüş standartlarına uygun değil gibi geliyor bana.. trafiğin doğru dürüst aktığı, şeritlerin işaretlerin belli olduğu, ABD veya Kanada da bu arabalar kaza yapmadan milyon km otonom sürüş yapmış olabilir..hadi kolaysa Hindistanda Mumbai de pazar çıkışı arabayı eve götürsün bakalım....

 

Ben söyliyim 5 cm gidemez Tesla burada..

- Dıt... yay tespit edildi, dur,

- Dıt... araç tespit edildi, dur,

 

derken akşamlar olur...

 

@Yakup Çağatay Şimdi buna cevap olarak mumbai pazarında 6 cm ilerleyebilen Tesla videosu bekliyorum..